تاریخچه فرهنگ نویسی در ایران

دیدگاهی نو بر کتابداری - تاریخچه فرهنگ نویسی در ایران

تاریخچه فرهنگ نویسی در ایران

از فرهنگ های دوره گذشته و قبل از اسلام دو فرهنگ به نام فرهنگ اوئیم (oim) و فرهنگ پهلوی را می توان نام برد که هر دو در دوره ساسانی تالیف شده اند.بعد از اسلام تا سده قرن پنجم ایرانیان علی رغم آنکه زبان فارسی زبان مادری آنها بود کمتر به تالیف فرهنگ فارسی همت گماشتند و به تدوین قاموسهای زبان عربی اقدام نمودند. سپس در قرن پنجم شروع به تدوین فرهنگ های فارسی نمودند.

سه فرهنگ در این دوره بسیار مهم است.

1.     فرهنگ ابوحفض سعدی از ابوحفض حکیم بند احوض سعدی

2.     تفاسیر فی لغت الفرس از شرف الزمان ابو منصور قطران بن منصور ارموی

3.     لغت فرس اسدی از ابو منصور علی بن احمد اسدی طوسی

---

شماره استاندارد بین المللی کتاب (ISBN)

دیدگاهی نو بر کتابداری - شماره استاندارد بین المللی کتاب (ISBN)

شماره استاندارد بین المللی کتاب (ISBN)

International standard book number

 شماره ای که قبل از چاپ به کتاب یا ویراش جدیدی از یک کتاب داده می شود تا به واسطه ی آن ناشر، عنوان، ویرایش و جلد کتاب مشخص شود. در سال 1969 سازمان بین المللی استاندارد آی.اس.بی.ان را به منزله راه حلی برای تعیین هویت هرجلد از کتاب پیشنهاد کرد و به دنبال آن یک آژانس بین المللی برای شماره گذاری کتاب به وجود آمد و در هر کشور نیز یک سازمان ملی باید مامور این کار بشود. شماره استاندارد بین المللی کتاب بخصوص امر شناسایی برای سفارش و خرید را آسان می کند. اکنون بسیاری از کتابهای کشورهای پیشرفته دارای شماره استاندارد است که پشت کتاب چاپ می شود. این شماره در کتابشناسی ها و فهرستبرگه ها نیز درج می شود. خانه ی کتاب ایران به منزله مرکز ملی کشور مسئول تخصیص ISBN  به کتابهایی است که در ایران منتشر می شود. شماره استاندارد از ده شماره که روی هم چهار جزء را تشکیل می دهند درست شده. جزء اول مشخصه زبان یا محل جغرافیایی است، جزء دوم معرف ناشر، جزء سوم شماره ی ترتیب کتاب در انتشارات یک ناشر خاص است، و جزء چهارم عامل کنترل کننده ارقام فوق به وسیله کامپیوتر است.

 

مدلاین (MEDLINE (MEDLARS on line

دیدگاهی نو بر کتابداری - مدلاین (MEDLINE (MEDLARS on line

مدلاین (MEDLINE (MEDLARS on line

صورت کامپیوتری ایندکس مدیکوس یعنی همان مدلارز است که به صورت پیوسته (on-line) قابل بازیابی است. هنوز هم ایندکس مدیکوس چاپی منتشر می شود. در حال حاضر 75 کشور به عضویت مدلاین در آمده اند و از اطلاعات آن استفاده می کنند. مدلاین به عنوان یک خدمت کامپیوتری در سال 1971 درکتابخانه ملی پزشکی آمریکا به کار افتاد. این سرویس موظف است خدمات فوری و فی البدیهه کتابشناختی و مقاله شناختی منابع پزشکی روز و جاری را که در نظام مدلارز موجود است ره متقاضیان ارائه دهد. این نظام در خدمت تمامی مراکز زیست شناسی آمریکا و خارج از آمریکاست. برای استفاده از آن داشتن ترمینال کامپیوتری پیوسته ضروری است. در ایران مرکز پزشکی تا قبل از انقلاب اسلامی با مرکزپزشکی آمریکا در تماس بود لکن این سرویس چندی پس از انقلاب اسلامی قطع شد و در سال 1376 مجددا راه اندازی شد و مورد بهره برداری قرار گرفت.

شورای کتاب کودک

دیدگاهی نو بر کتابداری - شورای کتاب کودک

شورای کتاب کودک

سازمانی است فرهنگی و غیرانتفاعی و دارای شخسیت حقوقی. در دی ماه 1341 توسط گروهی از نویسندگان، مصوران، ناشران، مربیان و دست اندرکاران تعلیم وتربیت و ادبیات کودکان در تهران تاسیس شد. هدفهای این شورا توسعه کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان، توسعه ادبیات ملی خاص آنها و کمک به فراهم آوردن کتابهای سودمند برای نسل جوان است.شورا از بدو تاسیس از راههای زیر در جهت هدفهای خود گام برداشته است: برگزاری سمینارها، نمایشگاهها، دوره های آموزشی، کارهای  تحقیقی و مشورتی، انتشار گزارش فصلی و کتابها و مقالات فنی، بررسی کتابهای انتشار یافته برای کودکان و نوجوانان ، تنظیم فهرست کتابهای مناسب هرسال و همچنین انتخاب کتابهای مناسب هرسال و اعطای پلاک و جوایز نقدی. فعالیت های شورای کتاب کودک توسط هیات مدیره که هردوسال یکبار در مجمع عمومی انتخاب می شود تنظیم و هم آهنگ می شود. شورای کتاب کودک از پاییز 1358 دست اندرکاران تهیه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ( برای سنین 10 تا 16 سال) در شش هزار صفحه و پانزده جلد است. این فرهنگ نامه بیش از پنجهزار مدخل دارد و در تهیه آن حدود صدو پنجاه هزار متخصص ایرانی در رشته های مختلف همکاری داوطلبانه دارند. شورای کتاب کودک از سال 1342 شعبه ملیدفتر بین المللی کتاب برای نسل جواناست.

---

چاپ سنگی

دیدگاهی نو بر کتابداری - چاپ سنگی

چاپ سنگی

کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی

دیدگاهی نو بر کتابداری - کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی

کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی

هسته اولیه آن را باید مربوط به دهه 1300 شمسی دانست که آیت الله مرعشی در نجف اشرف تحصیل می کردند. وقتی در سال 1303 به ایران سفر کردند، کتابخانه خود را به قم آوردند. از آنجا که روز به روز برحجم کتابخانه افزوده می شد مقداری از نسخ خطی را به آستان قدس و دانشکده معقول و منقول اهدا کردند. تاسیس اولیه کتابخانه را باید به سال 1385 ه ق. برابر با 1334 شمسی دانست که آیت الله مرعشی پس از تاسیس مدرسه علمیه ، کتابخانه کوچکی در دو اتاق مدرسه برای طلاب تشکیل داد و کتابهای خود را به آن هدیه کرد. با افزایش تعداد کتابها در سال 1386ه ق. یعنی آبان 1335 طبقه سوم مدرسه که برای کتابخانه ساخته شده بود رسما افتتاح شد. مجموعا کتابخانه هنگام گشایش 10300 جلد چاپی و دوهزار نسخه خطی بود. با افزایش روزافزون کتب و استقبال مراجعان آیت الله مرعشی تصمیم به احداث ساختمانی مستقل برای کتابخانه گرفت و در سال 1349 در زمینی به مساحت هزار متر مربع در مقابل همان مدرسه کلنگ بنا توسط آیت الله مرعشی به زمین زده شد. این ساختمان در 12 شهریور 1353 افتتاح شد. در سال 1358 مجددا حدود پانصدمتر زمین در کنار بخش غربی خریداری شد و ساختمانی در 5 طبقه در آن ساخته شد. بهرحال اکنون مساحت زیربنای ساختمان حدود 4500 متر مربع است. سالنهای مطالعه دارای 650 میز مطالعه است که روزانه 1500 نفر در دو نوبت از آن استفاده می کنند. مجموعه کتابهای چاپی فارسی، عربی، ترکی و اردو شامل 250 هزار جلد غیر مکرر.کتب چاپی خارجی به بیش از 30 زبان 20 هزار جلد، کتب عکسی شامل 3هزار جلد، میکروفیلم از نسخ خطی 8850 ، نسخه مجلات و روزنامه ها 1727 عنوان، نسخه های خطی 26 هزارجلد در بیش از 5 هزار عنوان است. (البته این آمار مربوط به سالهای گذشته می باشد)

هدف از تاسیس کتابخانه جمع آوری منابع غنی خطی نفیس و ذخایر اسلامی، ایجاد یک مرکز بزرگ فرهنگی اسلامی به منظور حفظ و حراست آنها و نیز اشاعه و احیای تفکر شیعی و ترویج علوم اسلامی از طریق ارتباط با سایر مراکز علمی و کتابخانه های بزرگ چهان و اطلاع از منابع آنان و نیز ارائه خدمات به محققان و دانشمندان داخل و خارج از کشور است. از آنجا که باز هم فضای کتابخانه نیاز به گسترش دارد با دستور امام خمینی که دولت وقت را مامور همکاری با کتابخاه نمود قطعه زمینی به مساحت 700 متر که در کنار کتابخانه بود و نیز چندین باب خانه مجاور به کتابخانه تعلق گرفت و روی هم در زمینی به مساحت 2400 متر مربع در تیرماه 1369 آیت الله مرعشی کلنگ ساختمان جدید را به زمین زدند. این پروژه 25هزار متر مربع زیربنا دارد و گنجایش آن برابر با 3میلیون کتاب در نظر گرفته شده است.قرار بود تا پایان 1375 تمام شود. آیت الله مرعشی نجفی موسس کتابخانه 20 صفر 1315 در نجف اشرف متولد شد و در شهریور 1369 در تهران رحلت فرمود. طبق وصیت نامه خویش مرقد آن مرحوم در راهروی ورودی کتابخانه قرار دارد.

جایزه مارگارت مان

دیدگاهی نو بر کتابداری - جایزه مارگارت مان

جایزه مارگارت مان