نگاه جامعه به کتابدار و کتابداری

به اینکه وضعیت علاقه‌مندی به رشته و شغل کتابداری در کشورهای توسعه یافته در چه شرایطی قرار دارد و اصلا جزو مشاغل مورد علاقه آنها محسوب می‌شود یا نه، کاری نداریم ولی آنچه در جامعه ما به وضوح قابل مشاهده است، گرایش اغلب دانش‌آموزان به رشته های اسم و رسم‌دار پزشکی و مهندسی بوده که آمار و ارقام ورودی دانشگاه ها نیز موید این مطلب می‌باشد؛ در این شرایط اگر تنها رشته‌های مهندسی را در نظر بگیریم و سایر رشته‌ها را حذف کنیم، باز هم جایگاه کتابداری در بین محبوب‌ترین رشته‌ها، حتی دو رقمی هم نخواهد بود؛
اما روی دیگر ماجرا محبوبیت کتابداری در بین خود کتابداران و دانشجویان کتابداری است که متاسفانه به قدری کاهش یافته که اگر ذره‌ای علاقه و امید به این رشته داشته باشید دچار یاس فلسفی خواهید شد؛ پس این محبوبیت حتی در بین دانش آموخته‌ها و شاغلین هم یافت نمی‌شود؛
حال اگر بخواهیم بسیار کوتاه و کلی دلیلی بر این مشکل بیان کنیم (قطعا سخن از مشکلات نیاز به مقاله ای چند ده صفحه ای دارد) وظایف و حیطه فعالیت کتابداران، و اهداف دانشجویان کتابداری که در حال حاضر کاملا نادرست، تعریف و یا برداشت شده ابتدایی‌ترین خشت‌های دیوار کج کتابداری در ایران می‌باشند که جامعه را هم به اشتباه انداخته است و باید پیش از رسیدن به ثریا اقدام به مرمت آن نمود.
باید این واقعیت را بپذیریم که در نبود کتابداران کوچکترین خللی در روند فعالیت کتابخانه‌ها به وجود نخواهد آمد و آنچه ما از آن با عنوان تخصص یاد می‌کنیم، توسط مراجعین با کمترین آموزش میسر خواهد شد و قطعا ما نگهبانان کتاب خوبی هستیم.
پ.ن.۱. هرکسی میتونه کتاب داشته باشه ولی نمیتونه کتابدار باشه حتی اگه مدرک تحصیلی و شغلش کتابداری باشه؛
پ.ن.۲. میزان محبوبیت و شناخت جامعه از شغل کتابداری رو می‌توان به راحتی با پرس و جو از اطرافیان درک کرد؛
پ.ن.۳. بدون شک کتابخانه‌ها زیر مجموعه سازمان فنی و حرفه‌ای نیستند.

حکایت همچنان باقی‌ست... (۴)

روزی روزگاری در ناکجا آباد، چند نگهبان نمای کتاب، به جهت رهایی از تعهدات و بی‌اطلاع از چند و چون کار و به یقین نادانسته و در پی خشنودی والا مقامات چنان آب در هاون کوبیده که گویی نان حلال را نشانه می‌روند‌.
کتب را ندیدند مگر بر زیر هنرها و حرفه ها، و چه شادمانند که خدمت می‌نمایند.
نادانی از سر تجسس سوالی نمود که ای بزرگواران آش دوغ را با چند کتاب برابری می‌کند؟ خانم والده هفت روزی، هشت وعده آن را به خوردمان می‌دهد؛ خود گمان می‌برم نیمی از ادبیات روس را بلعیده‌ام.
یکی از نگهبان نماها بفرمود که گمان می‌برم لب به تمسخر ما گشوده‌ای.
نادان بگفت: خشنودم که دانستی.

حکایت همچنان باقی ست

آورده اند سه مرد حجاب کرده و از معبری پر آمد و شد عبور می کردندی. یک بازرگان و یکی ملک زاده ای ستبر، یکی پاسبان کتاب. قرار همی نهادند که کدامینشان شهره ی شهر است و نزد عوام نامورتر.
بازرگان حجاب از رخ برکشید و ناگاه خلق به سمتش روانه شد و شکوهیدندش؛ تبسمی بر لب گزارد و بر خودستایی آغازیدن نمودندی.
از این سپس، ملک زاده آهنگ برکشیدن حجاب کرد؛ پرده تمام از میان نرفته بود که جماعت بر وی رهسپار شدند و چندی خویش انداز ستاندند و مجیزش گفتند. ملک زاده بنا به معمول، زبان به یاوه جنباند و لب ها به غنچه گرد کرد و خویش انداز گرانمایه اش به دیدگان خلق نمایاند.
سال ها برفت و خویش اندازها غنچه ها آفریدند و اشارات چشمی روانه نمودند و مجالی بهر نمایش پاسبان کتاب نماند و حجاب بر رخش همواره گردید.
گرچه نیافتیم حجاب بر رخ پاسبان بودست همی یا درک خلق را پرده پوشانیدست.

دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند یکی آن که اندوخت و نخورد و دیگر آن که آموخت و نکرد.

علم چندان که بیشتر خوانی

                                  چون عمل در تو نیست نادانی

نه محقق بود نه دانشمند

                            چارپایی برو کتابی چند

آن تهی مغز را چه علم و خبر

                                 که بر او هیزم است یا دفتر

گمنام های هفته کتاب

زمان هفته کتاب را همه می دانند. روز ثبت نام رایگان در کتابخانه های عمومی هم که از اذهان پاک نمی شود. اما در این یک هفته که به نام کتاب و کتابخوانی نامگذاری شده، جای خالی کتابداران شدیدا احساس می شود. در واقع آنها فقط در ظاهر وجود دارند، درست مانند چرخ دنده های یک ساعت دیواری؛ کسی به اینکه این ساعت چطور ثانیه به ثانیه پیش می رود توجه نمی کند و تنها زمان دقیق اهمیت دارد.
وارد بحث عملکرد کتابداران نمی شویم؛ (پیشتر در مورد اینکه کتابداران ما واقعا کتابدارند یا کتاب دارند، بسیار بحث شده.)

به قول معروف همیشه شعبان، یک بار هم رمضان؛ اینبار نگاه انسانی را جایگزین نگاه حرفه ای کنیم. در این که سرانه مطالعه درکشور ما پایین است، اینکه از نظر فرهنگی بسیار عقب تر از حتی آنچه تصور می کنیم هستیم یا اینک کتاب ابزاری شده برای ژست های روشن فکری و گرفتن عکس یادگاری برای فضای مجازی و از این دست ایرادات، شکی نیست. صد البته که کتابداران هم باید خود را مسئول بدانند و احتمالا می دانند. اما آیا بهتر نیست این نگاه حرفه ای ، حداقل در هفته کتاب تبدیل به نگاه انسانی شود؟ کتابداران در هفته کتاب و کتابخوانی مظلوم ترین قشر جامعه می باشند. به غیر از مراسم بی روح و ابتدایی که توسط نهاد کتابخانه ها گرفته می شود، کتابداران جایی در این ایام که در واقع مرتبط ترین افراد به آن هستند، ندارند. آیا شدنی است در روز معلم، تنها به بحث آموزش و مدارس پرداخت و از معلمان یاد نکرد؟ فراموش نکنیم کتابدار همان کتاب و کتابخوانی است؛ خنده دار است، در هفته کتاب، فراموش کردن قشری که تمام سال با کتاب و کتابخوانان سر و کار دارند.

و در آخر... شاید بهتر باشد کتابداران هم مانند سایر اصناف، متوقع تر باشند.

آشنایی با شغل کتابدار

ای استخدام: اگر شما انسان منظمی بوده و کار با افراد را دوست دارید و همچنین برای دانش و اطلاعات ارزش قائل هستید، کتابداری مناسب شماست. کتابدار هر روز در کتابخانه خدمات مختلفی ارائه می کند.

کتابدار در کتابخانه های عمومی و یا کتابخانه سازمانها مانند دانشگاه ها، مدارس و بیمارستانها کار می کند. در شغل کتابداری باید در ارائه خدمات به مشتریان بسیار با دقت عمل کرده و نیز برای تحقیق کردن و کسب برخی از اطلاعات بتوانید به خوبی از کامپیوتر استفاده کنید. همچنین باید مهارت های نوشتاری خوبی داشته باشید. شما می توانید برای ورود به شغل کتابداری تحصیلات دانشگاهی داشته و یا به عنوان دستیار کار خود را آغاز کرده و در طول کار آموزش های لازم را کسب نمایید.

ساعت کاری کتابدار معمولا به صورت تمام وقت است. البته در برخی از کتابخانه ها در شرایط خاص شبها و بعضی از روزهای تعطیل را هم کتابدارها کار می کنند مثلا زمان های نزدیک به کنکور دانشگاه ها و یا امتحانات دانشجویان. البته امکان انجام این کار به صورت پاره وقت و یا اشتراکی (ساعاتی از روز) با سایر همکاران نیز وجود دارد.

در ادامه اطلاعاتی راجع به وظایف کتابدار، مهارت و توانمندی های مورد نیاز کتابدار، تحصیلات لازم برای ورود به شغل کتابداری، بازارکار و آینده شغلی کتابداری، درآمد کتابدار و تیپ های شخصیتی مناسب برای کتابداری ارائه می شود.

گاراژ کتاب

کمی عامیانه :

کار فرهنگی در نهاد های مربوطه متاسفانه در حد یک رویاست که کتابخانه های عمومی هم از این قائله مستثنا نیستند؛

امروز با توجه به سیاست های به کاربرده شده در نهاد کتابخانه، به نوعی میشه کتابخانه های عمومی رو به گاراژ کتاب تشبیه کرد.

به این ترتیب تعریف کتابخانه عمومی عبارت است از:

کتابخانه های عمومی یا گارژهای کلاسیک کتاب(استفاده برای عموم آزاد است ولی شرایط محیا نمی باشد) به مکانی اطلاق می شود که کمیت کتاب در آن بیشتر و کیفیت کتاب ها معمولا کمتر از کتابخانه های شخصی می باشد؛ تامین منابع در این مکان به شیوه هردمبیل بوده و هیچگونه منطقی در کف دست های پشت پرده نمی باشد و خواست مراجعه کننده حکم آلبالو رو برای تامین کنندگان منابع دارد؛ آنچه در این مکان به شدت با چشم برخورد می کند(معادل تند اصطلاح به چشم می آید) نارضایتی تمام اقشار جامعه با هر سن، علاقه و عقیده می باشد که در پی چندبار تکرار کلمه نداریم توسط مسئول گاراژ در قبال خواسته مراجعه کننده به وجود می آید.

کتابدار یا مسئول گاراژ : تخصص و تحصیلات برای مسئول این مکان در حد کشک بوده و حتی در مواردی شخص مسئول رو با هویج برابری می دانند؛ از مهمترین فعالیت های وی امانت و تحویل منابع و تعمیر آن ها و در نهایت (حد نهایت فعالیت های یک مسئول کاربلد و نورچشمی) برگزاری برنامه های هفتگی و ماهیانه معرفی کتاب برای خشنودی دیگران بدون هیچگونه تاثیرگذاری چشمگیر و حتی غیر چشمگیر می باشد؛

" اصولا کار فرهنگی ربطی به کتابخانه ها نداره؛ یعنی به کسی ربطی نداره؛ در واقع فرهنگ همان کشک و کشک همان هویج و ..."

"امیدواریم پیش نیاد آنچه به روز فرهنگمون پیش خواهد آمد"