+

نوخواهی وجود دارد اما بی برنامه هم هستیم!

عبدالحسین فرج پهلو

[e-mail]

از نظر من وضعیت کتابداری ایران روز بروز بهتر می شود چون خوشبختانه نسلی از جوانان علاقمند به این عرصه آمده اند که نقش خیلی خوبی درارتقاء‌ کمی و کیفی این رشته بازی می کنند. این نسل توانمندیهای خیلی خوبی دارند وبا مطالباتشان دیگران را هم وادار می کنند که تحرّک داشته باشند و به این ترتیب عرصة پر جنب و جوشی ایجاد کرده اند. این موضوع در سال 86 هم کاملا مشهود بود.

 همایشها و کارگاه های متعددی که در نقاط مختلف کشور از تهران گرفته تا شهرستان های دور دست، یکی از جلوه های این تحرّک بود. حرکت  جدّی تر گروه های کتابداری به سمت به روز کردن برنامه های آموزشی کتابداری که من مطالبات ذکر شده را در آن بی تأثیرنمیدانم، از گامهای چشمگیر دیگر بوده است. کتابداران هم در مقایسه با گذشته درمجموع وضع نسبتا بهتری داشته اند.

 ورود نسل جدید و جوان به کتابخانه ها روح تازه ای به کالبد کتابخانه ها است. فقط چیزی که اندکی از آن گله مندم این است که درعرصة ‌عمل، نسبتا به آن زمانی که نسل من کارمان را تازه شروع کرده بودیم،‌ روحیه های فردی کمی تغییر کرده است.  در آن زمان ها کمتر کسی برای کارهایی که انجام می دادب اصطلاح چرتکه می انداخت و افراد معمولا حساب حقوق و درآمد را از خدمتی که وظیفة خود می دانستند جدا می کردند. اما حالا بعضی وقتها در محیط های کاری مشاهده می کنید که حساب و کتابی هست و متر«حقوق و اضافه کاری» هست که کار را با آن می سنجند. البته من نمی گویم که این مطالبه حق نیست، بلکه می گویم که ما مثل معلم هستیم. یک رسالت معنوی داریم که  خدمت به جامعه است. اجر این نقش و رسالت با هیچ متر مادّی قابل اندازه گیری نیست و باید از این نظر خدارا شاکر باشیم.

و اما نقاط ضعف و قوت

 

یکی از نقاط قوّت نو خواهی و نوگرایی است. این باعث می شود که موتور این رشته دائما شتاب داشته باشد و رو به جلو حرکت کند. در این رابطه هم اساتید (به ویژه استاید فعْال) سهم دارند و هم دانشجویان. هردو به کمک یکدیگر این حوزه را به پیش می برند. اساتید راه نشان می دهند و دانشجویان راه می روند. البته نقش کتابداران شاغل را هم نباید فراموش کرد. کسانی که در عرصة‌ عمل و تجربه نقش آفرینی می کنند. اما متأسفانه اینان کمتر دیده می شوند.

 

از نقاط ضعف، باید به بی برنامگی اشاره کرد.پراکنده کاری ودوباره کاری و موازی کاری بسیار زیاد است و این باعث می شود که بسیاری از نیروها وسرمایه ها هدر رود. بایستی متولیان در این رابطه چاره ای بیندیشند. انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در این میان می تواند نقش مهمی ایفا کند و در تجمیع نیروها وبرنامه ها عملا در حد توان خود وارد میدان شود و دیگرانی را که آنها هم می توانند مؤثر باشد به میدان بکشاند. البته کار آسانی نیست ولی حداقل می توان شروع کرد.

 

از نقاط ضعف دیگر مشکل نرم افزارهای کتابخانه ای است که متأسفانه بعد از سالها تجربه هنوز هم دچار مشکل هستند و به نظر نمی آید که به این زودی ها هم این مشکلات حل شود. البته جای جای حرکات کوچک و موفقی می بینیم، ولی در کل خیر. تأسف از این جهت است که ما برنامه نویسان طراز اول و بسیار قابلی داریم اما نوبت به کتابخانه و سیستم جامع کتابخانه که می رسد، چندان موفقیتی مشاهده نمی شود.

پیشنهادهایی برای سال اینده

 

برای بهتر شدن شرایط باید عوامل متفاوتی را نگاه کرد.  از مهمترین آنها از نظر من موارد زیر هستند:

 

1.نوگرایی هرچه بیشتردر برنامه های آموزشی کتابداری به نحوی که با نیازهای عملی کار کتابداری و نیز نیاز مراجعین کتابخانه هاو مراکز اطلاعاتی همخوانی بیشتری داشته باشند.

 

2.توجه هرچه بیشتر به کتابخانه های عمومیوتخصیص بودجه کافی به آنها به نحوی که آنها هم بتوانند خود را با جامعه و نیازهای آن هماهنگ کنند (به بیان دیگر، باید دیگ همت و غیرت شهرداریهای  محترم به جوش بیاید وسهمی را که قانون تعیین کرده است در اختیار نهادهای کتابخانه عمومی بگذارند) تاآنها هم از آن طریق بتوانند در تأمین و تجهیز این کتابخانه ها بهتر عمل کنند.

 

3.ارتقاء زیر ساخت مخابراتی کشور به منظور بهرهگیریبهتر و بیشتر از اینترنت (که بخصوص این روزها معضل بزرگی شده است. کندی سرعت وکمی پهنای باند، علیرغم آنچه که در بیانات مسئولین محترم می آید در عمل کاملا مشهوداست و عذاب آور است. دسترسی به اطلاعات آن لاین مورد نیاز محققین و مراجعین کتابخانه ها با این امکانات حتی اگر در تهران راحت باشد، مطمئنا در بسیاری ازشهرستان ها از جمله اهواز که بنده شاهد هستم بهیچوجه آسان نیست و در بسیاری ازمواقع استاد یا دانشجو پس از صرف وقت زیاد، عطایش را به لقایش می بخشندو از جستجوی خود منصرف می شوند. این وضعیت با حالتی که ما هدفمان رسیدن به سطوح عالی علمی درمنطقه است بهیچوجه سازگاری ندارد. زیرا دسترسی به اطلاعات به روز و جدید است که اطلاعات جدیدتر و علم و دانش می افزاید.